4857 Sayılı İş Kanununun 120. maddesi uyarınca 1475 sayılı İş Kanununun 14 üncü maddesi hariç diğer maddeleri yürürlükten kaldırılmıştır. Sözü geçen 14. Madde kıdem tazminatı konusunu düzenlemekte olup, 1. Fıkranın 4. Ve 5. Bentlerinde yaşlılık, emeklilik veya malûllük aylığı veya toptan ödeme almak amacıyla iş akdinin feshi halinde kıdem tazminatı konusunu açıklamaktadır.
KIDEM TAZMİNATI (1475 sayılı İş Kanunu)
MADDE 14 – Bu Kanun’a tabi işçilerin hizmet akitlerinin :
- İşveren tarafından bu Kanun’un 17 nci maddesinin II numaralı bendinde gösterilen sebepler dışında,
- İşçi tarafından bu Kanun’un 16 ncı maddesi uyarınca,
- Muvazzaf askerlik hizmeti dolayısıyla,
- Bağlı bulundukları kanunla kurulu kurum veya sandıklardan yaşlılık, emeklilik veya malûllük aylığı yahut toptan ödeme almak amacıyla;
- (Ek: 4447 – 25.8.1999) 506 sayılı Kanunun 60 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (a) ve (b) alt bentlerinde öngörülen yaşlar dışında kalan diğer şartları veya aynı Kanunun Geçici 81 inci maddesine göre yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayısını tamamlayarak kendi istekleri ile işten ayrılmaları nedeniyle,
Feshedilmesi veya kadının evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde kendi arzusu ile sona erdirmesi veya işçinin ölümü sebebiyle son bulması hallerinde işçinin işe başladığı tarihten itibaren hizmet akdinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir. Bir yıldan artan süreler için de aynı oran üzerinden ödeme yapılır.
KIDEM TAZMİNATI TALEP EDİLEBİLMESİ İÇİN BAZI ŞARTLARIN BİRLİKTE VAR OLMASI GEREKİR.
“…İş sözleşmesinin bu amaçla feshinden söz edilebilmesi için,
- sözleşmeyi işçinin feshetmiş olması,
- feshin emekli (yaşlılık) aylığı almak amacıyla yapılmış olması ve
- işçinin sosyal güvenlik kurumuna başvurduğunu ve aylığı hak kazandığını belgelemesi*
gerektiği belirtilmiştir.
İşçinin, iş sözleşmesini yaşlılık aylığı almak amacıyla feshinde, kıdem tazminatı hakkının dogması için fesih tarihinde yaşlılık aylığına hak kazanma koşullarının gerçekleşmiş olması yeterlidir. Kanunda ön görülen belgeleme koşuluna uyulmamış olması kıdem tazminatı hakkının doğmasını engellemez.* Belgeleme koşuluna uyulmaması hali sadece kıdem tazminatının gecikme faizinin fesih tarihinden değil dava tarihinden başlatılması sonucunu meydana getirir. Başka bir anlatımla bu yön iş verenin kıdem tazminatı borcu bakımında hangi tarihte temerrüde düştüğünün tespitinde belirleyici olur..” (T.C.YARGITAY 22. HUKUK DAİRESİ E. 2015/3353 K. 2016/12668 T. 28.4.2016)
“..14. maddesinin 3. fıkrası gereği işverenin kıdem tazminatı ödeme yükümlülüğü, davacı işçinin aylık veya toptan ödemeye hak kazanmış bulunduğunu ve kendisine aylık bağlanması veya toptan ödeme yapılması için yaşlılık sigortası bakımından bağlı bulunduğu kuruma veya sandığa müracaat etmiş olduğunu belgelemesi şartına bağlıdır..” (T.C. YARGITAY HUKUK GENEL KURULU E. 2015/9-1631 K. 2017/1009 T. 24.5.2017)
EMEKLİLİK YAŞI GELMEMİŞ OLSA DAHİ BU HAK KULLANILABİLİR.
“..1475 Sayılı yasaya 4447 Sayılı yasa ile eklenen 5. bentte, “506 Sayılı Kanunun 60. maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (a) ve (b) alt bentlerinde öngörülen yaşlar dışında kalan diğer şartları veya aynı Kanunun Geçici 81. maddesine göre yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayısını tamamlayarak kendi istekleri ile işten ayrılmaları nedeniyle” işçilerin kıdem tazminatına hak kazanabileceği hükme bağlanmıştır. Düzenlemenin amacı, prim ödeme ve sigortalılık süresi yönünden emeklilik hakkını kazanmış olsa da, diğer bir ölçüt olan emeklilik yaşını beklemek zorunda olan işçilerin, bundan böyle çalışma olmaksızın işyerinden ayrılmaları halinde kıdem tazminatı alabilmelerini sağlamaktır. İşçi ayrıldığı tarihte sigortalılık süresini ve prim gün sayısını tamamlamış ise kıdem tazminatına hak kazanacaktır..” (T.C. YARGITAY 9. HUKUK DAİRESİ E. 2016/27010 K. 2016/16881 T. 29.9.2016)
BU ŞEKİLDE İŞTEN AYRILIP TAZMİNAT ALAN İŞÇİ DAHA SONRA BAŞKA YERDE İŞE GİREBİLİR.
“..Ayrıca çalışma hakkı anayasal bir haktır. Davacının ayrıldıktan sonra yeni iş bulması, bu hak kapsamında değerlendirilmelidir. Yasal hakkını kullanan işçinin, ayrılmadan önce ve çalışırken iş bulduğu savunulmadığı sürece bu hakkını kullanması, hakkın kötüye kullanılması olarak değerlendirilemez..” (T.C. YARGITAY 9. HUKUK DAİRESİ E. 2016/27010 K. 2016/16881 T. 29.9.2016)
FAİZ BAŞLANGIÇ TARİHİ, BELGENİN İŞVERENE TEBLİĞ TARİHİDİR.
“..Yaşlılık aylığı sebebi ile kıdem tazminatına hak kazanıldığında faiz başlangıcı, Sosyal Güvenlik Kurumundan alınan yaşlılık aylığı bağlandığına dair belgenin işverene tebliğ edildiği tarihtir. İşverene bu tür bir yazılı bildirim yapılmadığı takdirde faiz başlangıcının dava tarihi olarak kabulü gerekir..” (T.C. YARGITAY 9. HUKUK DAİRESİ E. 2017/4978 K. 2017/9003 T. 25.5.2017)
FAİZ TÜRÜ, MEVDUATA UYGULANAN EN YÜKSEK FAİZDİR.
“..4857 Sayılı İş Kanunu’nun 120. maddesi yollamasıyla, halen yürürlükte bulunan 1475 Sayılı Kanun’un 14. maddesinin on birinci fıkrası hükmüne göre, kıdem tazminatının gününde ödenmemesi durumunda mevduata uygulanan en yüksek faize karar verilmelidir..” (T.C. YARGITAY 7. HUKUK DAİRESİ E. 2016/28559 K. 2016/20993 T. 12.12.2016)